خون خورده

خون خورده، داستان پنج پسر کریم سوخته است، که در لایه های تاریخی دفن شده و به مرور گرفتار فراموشی شده اند. سومین سه گانه ی مهدی یزدانی خرم، اثر قابل قبولی است، می شود به احترامش کلاه از سر برداشت و هوش نویسنده اش را تحسین کرد که با روایت هایش، تسلط بی مثال خودش را به تاریخ نشان می دهد.

روایت های هر دو کتاب قبلی یعنی «من منچستریونایتد را دوست دارم» و «سرخ سفید» طوری بود که دست آدم های حاشیه ی  تاریخ را می گرفت و می کشاندشان به متن واقعه، ماجرای آنها را با تاریخ پیوند می زد و خواننده را پرت می کرد به دل حادثه. «خون خورده» هم از این قاعده مستثنی نیست: آدم های معمولی در دل حوادث واقعی که مجالی برای دیده شدن نداشته اند و تاریخ پر از آدم های معمولی است که هیچ وقت دیده نشده اند.

یزدانی خرم، سعی کرده در این کتاب، به انتقادها و کاستی های مطرح شده در دو کتاب قبلی پاسخ بدهد، و قسمتهای مبهم را روشن کند، دوربین را داده دست دو روح سرگردان، و حول و حوش مرگ، تانگو وار رقصیده و از آدم های مختلف عبور کرده و این نکته را یادآوری کرده که «گاهی اوقات مردن بهترین اتفاق عالم است به خصوص در جنگ، با گلوله» و جزئیات را ربط داده به کلیت تاریخ.

امتیاز: چهار ستاره

منبع:t.me/whatisliterature

دکتر ژیواگو

ادبیات علیه استبداد، یک شاهکار است، روایت خلق یک شاهکار ادبیست، داستان جنگ ادبیات هست علیه استبداد، نبرد کلمات هست با دیکتاتوری. 

پاسترناک، دیکتاتوری استالین را از نزدیک لمس می کند و در فضای اختناق استبداد، آرام آرام داستان دکتر ژیواگو را می نویسد. با مرگ استالین، به امید چاپ داستانش، کتاب را در اختیار دولت جدید می گذارد، اما شرایط طوریست که امکان چاپ در دوران جدید هم وجود ندارد. پاسترناک از روی استیصال، کتاب را در اختیار یک ناشر ایتالیایی قرار می دهد، و ماجرای نبرد از همین جا آغاز می شود: کتاب در سرتاسر دنیا پرفروش می شود و جایزه ی نوبل ادبیات را برای نویسنده اش به ارمغان می آورد، تبدیل می شود به محل مناقشه ی بلوک غرب و شرق، یک جنگ سیاسی به راه می اندازد و یک تنه کاری می کند که پایه های دیکتاتوری شوروی به لرزه بیفتد. پایان این ماجرای نفسگیر مشخص است: پاسترناک در تنهایی می میرد، اما کلمات راه خودشان را پیدا می کنند، دیکتاتوری محکوم به شکست است، ادبیات به تنهایی و یک تنه، استبداد را به زیر می کشد، و این تنها راه مبارزه است: گسترش آگاهی.

ادبیات علیه استبداد

«استالین در اوایل دهه 1930 پایه های قدرتش را مستحکم کرد. او حیات ادبی کشورش را زیر نظارت سفت و سخت خودش برد. از این به بعد، ادبیات نه همپیمان حزب که خدمتکار حزب شد. نشاط و سرزندگی هنری دهه 1920 محو شد. استالین، که خودش در جوانی شاعر بود، اشتهای حیرت آوری برای خواندن رمان و شعر داشت. می گویند گاهی وقت ها روزی صدها صفحه شعر و داستان می خوانده است. او زیر عبارت هایی را که برایش ناخوشایند بود خط قرمز می کشید. در مباحث مربوط به این که چه نمایشنامه هایی در تئاترهای مسکو و لنینگراد باید به روی صحنه برود شرکت می کرد. یک بار به پاسترناک زنگ زد تا با او درباره این موضوع بحث کند که آیا اوسیپ ماندلتشام شاعر، در حرفه شاعری استاد و نابغه است یا نه –این مکالمه ای بود که در واقع سرنوشت ماندلتشام، شاعر مغضوب، را رقم زد. استالین به این نتیجه رسید که نویسندگان باید مهم ترین جایزه ادبی کشور را، که به ناگزیر «جایزه استالین» نامیده شد، دریافت کنند.»

ادبیات علیه استبداد، نوشته ی پیر فین و پترا کووی، ترجمه ی بیژن اشتری، نشر ثالث، صفحه ی 32